рдХрдЯ्рдЯрд░ рд╣िंрджुрдд्рд╡ рд╕े рдХрдЯ्рдЯрд░ рддाрд▓िрдмाрди рддрдХ рд╕ंрдмंрдз !

рджेрд╡рдмंрдж рд╕े рддाрд▓िрдмाрди рддрдХ: рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рд╕рдоाрдирддा рдпा рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рджूрд░ी? ЁЯХМ рджेрд╡рдмंрдж рд╕े рддाрд▓िрдмाрди рддрдХ: рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рд╕рдоाрдирддा рдпा рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рджूрд░ी? рднाрд░рдд–рддाрд▓िрдмाрди рд╕ंрдмंрдз : рд╡рдХ्рдд рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рдХे рдХाрд░्рдпрд╡ाрд╣рдХ рд╡िрджेрд╢ рдоंрдд्рд░ी рдЕрдоीрд░ рдЦ़ाрди рдоुрдд्рддाрдХ़ी рдХी рднाрд░рдд рдпाрдд्рд░ा рдиे рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдмрдЯोрд░ी। рдпрд╣ рдпाрдд्рд░ा рднाрд░рдд–рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рд╕ंрдмंрдзों рдХो рдирдП рд╕िрд░े рд╕े рджेрдЦрдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी рд╣ै। рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рджोрдиों рдХे рдмीрдЪ рд╕ंрд╡ाрдж рд╕ीрдоिрдд рд░рд╣ा, рдкрд░ рдЕрдм рднू–рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдиे рджोрдиों рдХो рдмाрддрдЪीрдд рдХी рдоेрдЬ़ рдкрд░ рд▓ाрдХрд░ рдЦрдб़ा рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै। рд╕рд╡ाрд▓ рдпрд╣ рднी рд╣ै рдХि — рдХ्рдпा рддाрд▓िрдмाрди рдХी рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рдЬрдб़ें рджेрд╡рдмंрдж рд╕े рдЬुрдб़ी рд╣ैं, рдФрд░ рдХ्рдпा рднाрд░рдд рдХो рдРрд╕े рд╕рдоूрд╣ рд╕े рд╕ंрдмंрдз рдмрдв़ाрдиे рдЪाрд╣िрдП? рдЖрдЗрдП рдЗрд╕े рдХ्рд░рдорд╡ाрд░ рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ЁЯСЗ ЁЯХЛ 1. рджेрд╡рдмंрдж рдФрд░ рддाрд▓िрдмाрди рдХा рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рд╕ंрдмंрдз ЁЯФ╕ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдЖрдзाрд░ рджाрд░ुрд▓ рдЙрд▓ूрдо рджेрд╡рдмंрдж рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 1866 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╢ाрд╕рди рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдзाрд░्рдоिрдХ рдФрд░ рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рдЖंрджोрд▓рди рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ुрдИ। рдЗрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдеा рдЗрд╕्рд▓ाрдоी рд╢िрдХ्рд╖ा, рдиैрддिрдХрддा рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ुрдзाрд░ рдХो рдкुрдирд░्рдЬीрд╡िрдд рдХрд░рдиा। ЁЯФ╕ рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рд╕рдоाрдирддा, рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд╕ंрдмंрдз рдирд╣ीं “рддाрд▓िрдмाрди” рд╢рдм्рдж рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी — рдЙрдирдХे рдХрдИ рд╕рджрд╕...

ЁЯПФ️ рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рдоें рдЧुрд░्рдЬрд░ рд╕рдоुрджाрдп — рдЗрддिрд╣ाрд╕, рднाрд╖ा рдФрд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕्рдеिрддि

рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рдоें рдЧुрд░्рдЬрд░ рд╕рдоुрджाрдп — рдЗрддिрд╣ाрд╕, рднाрд╖ा рдФрд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕्рдеिрддि

рдПрдХ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ, рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдФрд░ рднाрд╖ाрдпी рдЕрдз्рдпрдпрди
✍️ рд▓ेрдЦрдХ: DR JAGRAM GURJAR | ЁЯУЕ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд: рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 2025 | ЁЯМН рд╕्рд░ोрдд: рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдФрд░ рднाрд╖ाрдпी рд╢ोрдз

рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк: рдЧुрд░्рдЬрд░ (Gurjar / Gujjar) рд╕рдоुрджाрдп рднाрд░рддीрдп рдЙрдкрдорд╣ाрдж्рд╡ीрдк рдХी рдПрдХ рдк्рд░ाрдЪीрди рдФрд░ рд╕рд╢рдХ्рдд рд╢ाрдЦा рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рддрдХ рдлैрд▓ी рд╣ै। рдпрд╣ рдЖрд▓ेрдЦ рдЕрдл़рдЧ़ाрди рдЧुрд░्рдЬрд░ों рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕, рднाрд╖ा, рдЬीрд╡рдирд╢ैрд▓ी, рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╕рдордХाрд▓ीрди рд╕ाрдоाрдЬिрдХ-рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕्рдеिрддि рдХो рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░рддा рд╣ै।

ЁЯХ░️ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдкृрд╖्рдарднूрдоि

рдЧुрд░्рдЬрд░ рд╕рдоुрджाрдп рдХा рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рд╕े рд╕ंрдмंрдз рдХрдИ рд╢рддाрдм्рджिрдпों рдкुрд░ाрдиा рд╣ै। рдордз्рдпрдХाрд▓ीрди рдХाрд▓ рдоें рдЬрдм рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдФрд░ рдЪрд░рд╡ाрд╣ा рд╕рдоुрджाрдп рд╕ीрдоाрдУं рдХो рдкाрд░ рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा, рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдХुрдЫ рдЧुрд░्рдЬрд░ рдХ़рдмीрд▓े рднाрд░рдд-рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдХे рд╕ीрдоांрдд рдк्рд░ांрддों рд╕े рд╣ोрддे рд╣ुрдП рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рдХे рдкрд░्рд╡рддीрдп рдЗрд▓ाрдХों рдоें рдкрд╣ुँрдЪे। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ Henry George Raverty (1881–88) рдиे рдЕрдкрдиी рдкुрд╕्рддрдХ “Notes on Afghanistan and Baluchistan” рдоें рдЧुрд░्рдЬрд░ों рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХिрдпा рд╣ै। рд╡े рдоुрдЦ्рдпрддः рдкрд╢ुрдкाрд▓рдХ рд░рд╣े рдФрд░ рдЕрд░्рдз-рдШुрдоंрддू рдЬीрд╡рдирд╢ैрд▓ी рдЕрдкрдиाрддे рдеे।

рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЧुрд░्рдЬрд░ों рдХी рдкрд╣рдЪाрди рд░ाрдЬрдкूрдд-рд╡ंрд╢ рдпा рдЖрд░्рдп-рд╡ंрд╢ рд╕े рдЬुрдб़ी рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдордз्рдп рдПрд╢िрдпा, рдкंрдЬाрдм, рдХрд╢्рдоीрд░ рдФрд░ рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рдХे рдмीрдЪ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा।

ЁЯУН рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╡िрддрд░рдг

рдЖрдЬ рдХे рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рдоें рдЧुрд░्рдЬрд░ рд╕рдоुрджाрдп рдоुрдЦ्рдпрддः рдЗрди рдк्рд░ांрддों рдоें рдкाрдпा рдЬाрддा рд╣ै:

  • рдХрдкिрд╕ा (Kapisa)
  • рдмाрдШрд▓ाрди (Baghlan)
  • рдмрд▓्рдЦ (Balkh)
  • рддрдЦाрд░ (Takhar)
  • рдмрджрдЦ़्рд╢ाрди (Badakhshan)
  • рдиंрдЧрд░рд╣ाрд░ (Nangarhar)
  • рдХुрдирд░ (Kunar)
  • рд▓рдЧ़рдоाрди (Laghman)
  • рдЦोрд╕्рдд (Khost)

рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рдоें рдЧुрд░्рдЬрд░ों рдХी рдЕрдиुрдоाрдиिрдд рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рд▓рдЧрднрдЧ 15 рд▓ाрдЦ рд╣ै, рд╣ाрд▓ांрдХि рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рдЬрдирдЧрдгрдиा рдХे рдЕрднाрд╡ рдоें рдпрд╣ рдЖँрдХрдб़ा рдЕрдиुрдоाрдиाрдзाрд░िрдд рд╣ै।

ЁЯЧг️ рднाрд╖ा — рдЧुрдЬ़्рдЬ़рд░ी (Gujari / Gojri)

рдЧुрд░्рдЬрд░ों рдХी рдкрд╣рдЪाрди рдЙрдирдХी рднाрд╖ा рдЧुрдЬ़्рдЬ़рд░ी рд╕े рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рдЬुрдб़ी рд╣ै। рдпрд╣ рдЗंрдбो-рдЖрд░्рдпрди рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХी рднाрд╖ा рд╣ै рдЬो рд╣िंрджी-рд░ाрдЬрд╕्рдеाрдиी рднाрд╖ाрдУं рд╕े рд╕ंрдмंрдз рд░рдЦрддी рд╣ै। рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рдоें рдпрд╣ рднाрд╖ा рдХрдИ рдЙрдкрдмोрд▓िрдпों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рд╣ै — рдХुрдирд░ी рдЧुрдЬрд░ी, рд▓рдЧ़рдоाрди рдЧुрдЬрд░ी рдФрд░ рдмрджрдЦ़्рд╢ाрдиी рдЧुрдЬрд░ी

рдЕрдзिрдХांрд╢ рдЕрдл़рдЧ़ाрди рдЧुрд░्рдЬрд░ рдЕрдм рдж्рд╡िрднाрд╖ी рд╣ैं — рд╡े рдШрд░ рдоें Gujari рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рдкрд╢्рддो рдпा рджाрд░ी рдмोрд▓рддे рд╣ैं। рднाрд╖ा-рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдХी рджिрд╢ा рдоें Gojri Language & Culture Society рдФрд░ Afghan Linguistic Council рдХाрд░्рдпрд░рдд рд╣ैं।

"рднाрд╖ा рдХेрд╡рд▓ рд╕ंрд╡ाрдж рдирд╣ीं — рдкрд╣рдЪाрди, рдкрд░ंрдкрд░ा рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╕рдо्рдоाрди рдХा рдоाрдз्рдпрдо рд╣ै।"

ЁЯРР рдЬीрд╡рдирд╢ैрд▓ी рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ

рдЧुрд░्рдЬрд░ рд╕рдоुрджाрдп рдХा рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдЬीрд╡рди рдкрд╢ुрдкाрд▓рди рдФрд░ рдХृрд╖ि рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд░рд╣ा рд╣ै। рд╡े рдКँрдЪाрдИ рд╡ाрд▓े рдЗрд▓ाрдХों рдоें рдоौрд╕рдоी рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЧрд░्рдоिрдпों рдоें рдкрд╣ाрдб़ों рдФрд░ рд╕рд░्рджिрдпों рдоें рдШाрдЯिрдпों рдоें рдмрд╕рддे рд╣ैं। рдЖрдЬ рдХुрдЫ рд╕рдоुрджाрдп рд╕्рдеाрдпी рдЧाँрд╡ों рдоें рдмрд╕ рдЧрдП рд╣ैं, рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рдмाрдШрд▓ाрди рдФрд░ рдХрдкिрд╕ा рдк्рд░ांрддों рдоें।

рдорд╣िрд▓ाрдПँ рджूрдз-рдШी-рдКрди рд╕े рдЬुрдб़े рдХाрд░्рдпों рдоें рд╕рд╣рдпोрдЧ рджेрддी рд╣ैं। рдЖрдзुрдиिрдХ рдХाрд▓ рдоें рдЧुрд░्рдЬрд░ рдпुрд╡ा рд╢िрдХ्рд╖ा, рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдФрд░ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХी рдУрд░ рднी рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ैं।

⚖️ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ-рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕्рдеिрддि

рдЧुрд░्рдЬрд░ рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рдХे рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдвाँрдЪे рдоें рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╕рдоुрджाрдп рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा, рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдФрд░ рднाрд╖ा-рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдХी рдЪुрдиौрддिрдпाँ рд╣ैं:

  • рд╢िрдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ेрд╡ाрдУं рдХी рд╕ीрдоिрдд рдЙрдкрд▓рдм्рдзрддा
  • рд╕्рдеाрдиीрдп рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХा рдЕрднाрд╡
  • рднाрд╖ा рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд▓ोрдк рдХा рдЦрддрд░ा
  • рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХी рд╕рдорд╕्рдпा

рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдФрд░ рдоाрдирд╡ाрдзिрдХाрд░ рд╕ंрдЧрдардиों рдХी рд░िрдкोрд░्рдЯें рдмрддाрддी рд╣ैं рдХि рдЧुрд░्рдЬрд░ों рдХे рд▓िрдП рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдкрд╣рдЪाрди рдФрд░ рд╕рдоाрди рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХी рджिрд╢ा рдоें рдФрд░ рдк्рд░рдпाрд╕ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ैं।

ЁЯУЪ рд╢ोрдз рдФрд░ рд╕ंрджрд░्рдн

рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рддрдеा рджрдХ्рд╖िрдг рдПрд╢िрдпा рдоें рдЧुрд░्рдЬрд░ рд╕рдоुрджाрдп рдкрд░ рдХुрдЫ рдк्рд░рдоुрдЦ рдЕрдз्рдпрдпрди:

рд╢ोрдз / рдкुрд╕्рддрдХрд▓ेрдЦрдХрд╡िрд╖рдпрд╡рд╕्рддु
Notes on Afghanistan and BaluchistanHenry George Raverty (1881–88)рдЧुрд░्рдЬрд░ рд╕рд╣िрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХा рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╡िрд╡рд░рдг।
The Gujjar TribeRashid Faridi (2008)рдЧुрд░्рдЬрд░ों рдХे рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдЖрдзुрдиिрдХ рдЕрдз्рдпрдпрди।
Language & Culture: The Gujjars & Gojri Language SocietyGujjar Bakarwal Org.рднाрд╖ा рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг।
Origins of the Gujjar Tribe: A Genetic PerspectiveZahid Hussain et al. (2023)рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЧुрд░्рдЬрд░ों рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди।
Zabanha.af Report on GujariAfghan Linguistic Council (2021)рдЧुрдЬрд░ी рднाрд╖ा рдХी рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рднрд╡िрд╖्рдп।

ЁЯМП рджрдХ्рд╖िрдг рдПрд╢िрдпा рд╕े рдЬुрдб़ी рдкрд╣рдЪाрди

рдЕрдл़рдЧ़ाрди рдЧुрд░्рдЬрд░ рднाрд░рдд рдФрд░ рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдХे рдЧुрд░्рдЬрд░ों рдХे рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдиिрдХрдЯ-рд╕ंрдмंрдзी рд╣ैं। рдЙрдирдХे рд▓ोрдХрдЧीрдд, рдмोрд▓ी, рдкрд░िрдзाрди рдФрд░ рдЦाрди-рдкाрди рдоें рдЧрд╣рд░ी рд╕рдоाрдирддा рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै। рдпрд╣ рд╕рдоुрджाрдп рджрдХ्рд╖िрдг рдПрд╢िрдпा рдФрд░ рдордз्рдп рдПрд╢िрдпा рдХे рдмीрдЪ рдПрдХ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╕ेрддु рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै।

✍️ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖

рдЕрдл़рдЧ़ाрдиिрд╕्рддाрди рдоें рдЧुрд░्рдЬрд░ рд╕рдоुрджाрдп рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै рдХि рд╕рдн्рдпрддा рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕ीрдоाрдУं рд╕े рдкрд░े рд╣ैं। рднрд▓े рд╣ी рд╡े рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╣ों, рдкрд░ рдЙрдирдХी рдоेрд╣рдирддрдХрд╢ рдЬीрд╡рдирд╢ैрд▓ी, рднाрд╖ा рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╕рдо्рдоाрди рдЙрди्рд╣ें рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдмрдиाрддे рд╣ैं। рдЧुрд░्рдЬрд░ों рдХी рдЧाрдеा рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै рдХि рдпрд╣ рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдЬाрддीрдп рд╕рдоूрд╣ рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдПрдХ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рд╣ैं — рдЬो рд╕िंрдзु рд╕े рдмрджрдЦ़्рд╢ाрди рдФрд░ рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╕े рдХाрдмुрд▓ рддрдХ рдЧूँрдЬрддा рд╣ै।

SEO Keywords: Afghanistan Gurjar, Gujari Language, Afghan Gujjar Culture, Gurjar Migration, Kunar Gujjars, Badakhshan Gujjars, Gojri Language, Afghan Gujjar History

рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ

рдЗрд╕ рдм्рд▓ॉрдЧ рд╕े рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдкोрд╕्рдЯ

рдЕрдЧрд░ рдЖрдкрдХा рдмрдЪ्рдЪा Arts Stream рдоें рд╣ै рддो Sociology рдЬрд░ूрд░ рдкрдв़ाрдПँ

рд╕्рдХूрд▓ рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрддा, рдЕрд╕िрд╕्рдЯेंрдЯ рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ рдФрд░ рдиेрдЯ рдЬेрдЖрд░рдПрдл, AHDP рдпा LSA рдХे рд▓िрдП рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкुрд╕्рддрдХ рд╕ूрдЪी

рдЬीрд╡рди рдоें рд╕рдлрд▓рддा рдХे рд▓िрдП 8 рдмेрд╕्рдЯ рдЯिрдк्рд╕